Bu məqalə, 2025-ci ilin sentyabr ayında anadan olmasının 140 illiyi qeyd ediləcək, Azərbaycan xalqının mədəniyyət tarixində silinməz izlər qoymuş və mədəniyyətimizin inkişafına misilsiz töhfələr vermiş dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin yubileyinə həsr olunmuşdur.

Məqalədə, Üzeyir Hacıbəylinin 23 fevral 1910-cu il tarixində “Həqiqət” qəzetinin 43-cü nömrəsində “Üzeyir” imzası ilə dərc olunmuş “Peterburqdakı məscid haqqında” adlı məqaləsinin transliterasiyası, yazılma məqsədi və təhlili verilmişdir.

Üzeyir Hacıbəylinin “Peterburqdakı məscid haqqında” məqaləsi, onun “Həqiqət” qəzetində bu mövzuya həsr etdiyi ikinci yazısıdır. Üzeyir Hacıbəylinin “Peterburqda məscid” adlı ilk məqaləsinin başlığı “Üzeyir Hacıbəyli ensiklopediyası”, “Üzeyir Hacıbəyli: Biblioqrafiya (1905-2015)” və “Üzeyir Hacıbəyli. Ömür salnaməsi (1885-1948)” kimi mənbələrdə qeyd olunmuş, tam mətni isə 2009-cu ildə professor Şirməmməd Hüseynov tərəfindən nəşr edilmişdir.

Ensiklopedik və biblioqrafik mənbələrdə adı qeyd olunmayan “Peterburqdakı məscid haqqında” adlı ikinci məqalənin başlığı, bəstəkarın həyat və yaradıcılığını əks etdirən salnamələrdə yer alsa da, onun tam mətni bu yazının ədəbiyyat siyahısında göstərilən, həm kiril, həm də latın qrafikasında transliterasiya olunmuş əsərlər arasında mövcud deyil.

Üzeyir Hacıbəyli bu yazısında dini azadlıqlar manifestinə istinad edərək, müsəlmanların Peterburqda məscid tikmək istəyini vurğulamış,özlərini “əsl ruslar” kimi təqdim edən bəzi şəxslərin bu təşəbbüsə qarşı çıxmasını isə tənqid etmişdir.